Nederlanders tevreden over eigen leven, maar bezorgd over Nederland. Hoe zit dat?
Keer op keer blijkt uit onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) dat inwoners van Nederland tevredener zijn over hun eigen leven dan over Nederland als geheel. Daarnaast zijn Nederlanders optimistischer over de richting waarin hun leven zich ontwikkelt dan over de richting van het land. Dit ‘met mij gaat het goed, met ons gaat het slecht’ is niet nieuw en niet typisch Nederlands. In de nieuwe editie van het Continu Onderzoek Burgerperspectieven verklaart het SCP dit fenomeen.
Het onderzoek naar oordelen over het eigen leven en het land als geheel is onderdeel van een nieuwe editie van het Continu Onderzoek Burgerperspectieven (COB). Met het COB onderzoekt en duidt het SCP hoe mensen het vinden gaan met de maatschappij en de politiek.
Evaluaties van het eigen leven en het land als geheel gaan deels over andere dingen
Uit het onderzoek blijkt dat Nederlanders hun eigen leven gemiddeld een 7,7 geven. Dat is hoger dan hun cijfer voor de samenleving (6,2) en de politiek (4,9). Van de Nederlanders is 67% optimistisch over de richting waarin hun leven zich ontwikkelt, terwijl slechts 12% optimistisch is over de richting van het land. In de focusgroepen en de enquête geven mensen aan dat zij het cijfer over hun eigen leven vooral baseren op hoe tevreden ze zijn over hun eigen sociale contacten, financiële situatie, gezondheid, woonsituatie en tijdsbesteding. Bij hun oordeel over het land en de politiek, spelen niet alleen eigen ervaringen een rol, maar baseren mensen zich sterk op wat zij in (sociale) media zien over wat er speelt in Nederland. Hun oordelen over het land als geheel gaan over de maatschappelijke problemen in Nederland op een groot aantal gebieden en over hoe de politiek daarmee omgaat. Ook geven mensen aan dat hun zorgen gaan over de situatie van andere mensen. Zo kan het dat mensen best tevreden zijn over hun eigen financiën of huis, maar zich bezorgd tonen over armoede of een tekort aan passende woonruimte bij anderen.
Kloof in oordeel over eigen leven en het land als geheel
Dat de meeste mensen geneigd zijn positiever te oordelen over het eigen leven, komt dus ten eerste door dit verschil in de manier waarop mensen oordelen over hun eigen leven (op basis van eigen ervaringen) en de manier waarop mensen oordelen over het land (waarin wat zij zien in de media zien ook een belangrijke rol speelt). Daarnaast hebben mensen de neiging om positief en hoopvol te zijn over hun eigen leven en negatieve ervaringen te relativeren: het kan altijd slechter. In focusgroepen bleek er een sterke sociale norm om positief te praten over het eigen leven. Een laag cijfer geven voor je eigen leven, kan snel voelen alsof je zelf hebt gefaald. Bij het praten over het land als geheel viel juist het tegenover gestelde op. Daar wordt positief zijn eerder opgevat als teken dat iemand de echte problemen niet ziet of wil zien.
Ook in een gelukkig land zijn er reële zorgen
Dat mensen die zich tevreden tonen over hun eigen leven bezorgd zijn over het land en de politiek, wordt soms als geklaag bestempeld. Hoewel respondenten in de enquêtes en focusgroepen van SCP-onderzoek ook zelf over die klaagcultuur beginnen, vinden de meesten dat verwijt niet terecht. Ook in een welvarend land als Nederland zijn er reële zorgen, vindt men, zoals over de toekomst, over anderen en voor sommigen ook over het eigen leven. Mensen vinden dat die zorgen niet gebagatelliseerd moeten worden. Beter is het om ze te erkennen als uitingen van maatschappelijke betrokkenheid.