In Nederland zijn er veel maatschappelijke organisaties die zich inzetten voor de samenleving. Bijvoorbeeld vakbonden, religieuze organisaties, goede doelen en milieuorganisaties. Zulke organisaties vormen samen het maatschappelijk middenveld en ze hebben een belangrijke rol in onze democratie. Ze komen bij de overheid op voor de belangen van hun achterban en kunnen tegenwicht bieden aan beslissingen van de overheid. Hoe doen maatschappelijke organisaties dat precies? En wat vinden mensen in Nederland van de rol van die organisaties? Dat onderzoekt het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) in het project Representatie en het maatschappelijk middenveld.
Participatiewet en Wtmo
Het SCP onderzoekt in dit project twee onderwerpen. Het eerste is de aanpassing van de Participatiewet. Deze wet bestaat sinds 2015 en heeft als doel zo veel mogelijk mensen aan het werk te helpen. Maar uit onderzoek van het SCP blijkt dat er veel problemen zijn met de wet. Daarom werkt de overheid aan verbetering. Welke rol spelen maatschappelijke organisaties hierbij, zoals cliëntenraden en vakbonden?
Het tweede onderwerp is de Wet transparantie maatschappelijke organisaties (Wtmo). Deze wet moet er volgens de regering voor gaan zorgen dat het buitenland geen ongewenste invloed heeft in Nederland via donaties aan maatschappelijke organisaties. De wet past in een reeks van dezelfde soort wetgeving waarmee de overheid stelt het witwassen en financieren van terrorisme te willen bestrijden. Over de Wtmo wordt al een paar jaar gepraat in de politiek. Hoe proberen goede doelen en religieuze organisaties hierop invloed uit te oefenen?
Verschillende onderzoeksmethoden
In dit project combineert het SCP verschillende onderzoeksmethoden. Er worden documenten onderzocht, zoals verslagen van Tweede Kamerdebatten, notities en nieuwsberichten. Ook houden de onderzoekers interviews met maatschappelijke organisaties en ambtenaren. Verder wordt er een grote enquête gehouden onder mensen in Nederland. Tot slot organiseren de onderzoekers groepsgesprekken met mensen bij de overheid en maatschappelijke organisaties. Hierbij wordt samen nagedacht over hoe het maatschappelijk middenveld belangen van burgers nog beter kan behartigen bij de overheid.
Dit levert het op
Het project geeft mensen in Nederland inzicht in welke rol maatschappelijke organisaties spelen bij hoe de overheid wetten en beleid maakt. De uitkomsten geven ook handvatten aan maatschappelijke organisaties hoe zij hun achterban nog beter kunnen vertegenwoordigen. Tot slot biedt het onderzoek handvatten aan mensen bij de overheid om maatschappelijke organisaties nog beter te betrekken. Zo wil het SCP politieke ongelijkheid tegengaan en bijdragen aan beleid dat werkt voor de inwoners van Nederland.
Meer informatie
Het onderzoeksproject loopt van januari 2023 tot juli 2024. Wilt u er meer over weten? Neem dan contact op met projectleider Leonard van ’t Hul.
Dit project maakt deel uit van het onderzoeksprogramma Representatie en vertrouwen.