Bestaanszekerheid vraagt om gezamenlijk beleid over grenzen beleidsterreinen heen
Bestaanszekerheid vraagt om meer dan een voldoende inkomen, stellen de planbureaus SCP, PBL en CPB in de studie ‘Bestaanszekerheid vanuit een bredewelvaartsperspectief’. Zo kunnen ook een slechte gezondheid, onveilige leefomgeving of laaggeletterdheid de bestaanszekerheid aantasten. Beter zicht op alle relevante aspecten, hun samenhang en de verschillen tussen burgers maakt effectiever en efficiënter beleid op dit terrein mogelijk.
Genoeg inkomen is essentieel voor bestaanszekerheid, maar niet voldoende. Daarnaast moeten mensen kunnen beschikken over zorg, huisvesting en gezond voedsel, en ook over niet-materiële zaken als schone lucht en een goede opleiding. Het gaat niet alleen om het hier en nu, maar ook dat mensen verwachten in de toekomst ook in hun minimale levensbehoeften te kunnen voorzien. Iemands bestaanszekerheid kan dus onder druk staan, ook bij voldoende inkomen op dit moment.
Bestaanszekerheid hangt ook af van hoe tekorten op elkaar inwerken. Wie meer werkt, verdient meer, maar meer werken kan ten koste gaan van de tijd voor zorgtaken of stress geven. Andersom kunnen gezondheidsproblemen leiden tot baanverlies, met financiële onzekerheid als gevolg. Door zulke samenhangen zichtbaar te maken, stellen de onderzoekers, ontstaat ruimte voor beleid dat risico’s tijdig opvangt en opstapeling van problemen voorkomt.
Bestaanszekerheid is niet zwart-wit, maar kent gradaties. Mensen verschillen in de mate van tekorten en op welke vlakken ze die hebben, hoe lang de tekorten duren en hoe weerbaar ze zijn voor tekorten in de toekomst. De mate van en het risico op tekorten hangen zowel af van persoons- als van omgevingskenmerken, zoals de beschikbaarheid van huisvesting, bereikbaarheid van banen en basisvoorzieningen of het bestaan van discriminatie.
Door bestaanszekerheid systematisch vanuit een bredewelvaartsperspectief te bekijken, wordt duidelijker waar beleid nodig is, welke keuzes gemaakt moeten worden en wat de gevolgen zijn op lange termijn. Dit vergt een waardeoordeel over wat mensen minimaal nodig hebben en samenwerking tussen beleidsdomeinen. Die afstemming is in de huidige beleidspraktijk geen vanzelfsprekendheid, aldus de planbureaus.
Bij dit onderzoek is gebruik gemaakt van een eerder door de planbureaus uitgewerkt bredewelvaartsperspectief. Met deze publicatie bieden SCP, PBL en CPB bouwstenen voor een toekomstgericht, integraal en samenhangend beleid.