SCP advies voor burgerconsultaties over de toekomst van Europa

Houd rekening met verdeelde opinie Nederlanders ten opzichte van Europa en wees transparant over uitkomsten burgerdialoog.

Uit onderzoek van het SCP over hoe Nederlanders tegen de Europese Unie (EU) aankijken, komt naar voren dat de grootste groep Nederlanders het EU-lidmaatschap steunt, al is de publieke opinie niet onverdeeld positief. De meningen over wat Europa wel of niet kan, of zou moeten betekenen voor Nederland zijn verdeeld. Het SCP vindt het belangrijk dat hier bij de burgerconsultaties over de ‘Toekomst van Europa’ rekening mee wordt gehouden. Daarnaast adviseert het SCP het kabinet om duidelijk en transparant te communiceren over wat er met de uitkomsten van de burgerconsultaties zal worden gedaan.

Verwachtingen en beeld van de Europese Unie: het Nederlandse burgerperspectief
Beeld: ©SCP

Toekomst van Europa

Wat vinden en verwachten Nederlanders van de Europese Unie? Dat zocht het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) uit in het kader van de EU-brede ‘Conferentie over de toekomst van Europa’ die in 2021 en 2022 wordt gehouden. Het doel van deze conferentie is om burgers in alle EU-lidstaten mee te laten denken over de toekomst van de EU. De thema’s van de conferentie variëren van klimaatverandering en gezondheid tot onderwijs en werkgelegenheid. In de notitie ‘Verwachtingen en beeld van de Europese Unie: het Nederlandse burgerperspectief’ biedt het SCP inzichten over de Nederlandse publieke opinie over de EU. Het SCP kijkt in deze notitie terug op bestaand onderzoek naar de publieke opinie over de EU en internationale kwesties naar aanleiding van een verzoek van het Ministerie van Buitenlandse Zaken.

Duidelijk zijn over uitkomst burgerdialoog

Het SCP adviseert het kabinet om vooraf duidelijk te maken wat de overheid en de EU met de uitkomsten van de burgerdialogen gaat doen, zowel aan deelnemers als aan het bredere publiek.

Uit onderzoek naar de effecten van burgerparticipatie en burgerinspraak op lokaal niveau blijkt namelijk dat het van groot belang is om vooraf duidelijk te maken wat er met de uitkomsten van inspraak of dialogen zal worden gedaan en die beloftes achteraf ook na te komen. Als verwachtingen van burgers niet worden waargemaakt, kan dat negatieve effecten hebben op de betrokkenheid en het vertrouwen van deelnemers. De burgerconsultatie over Europa vraagt bovendien een extra inspanning om burgers te betrekken met weinig interesse in de EU of een negatieve blik, omdat deze groepen minder geneigd zijn zichzelf hiervoor aan te melden.

Klimaat, immigratie en criminaliteit

Uit het SCP-onderzoek naar wat Nederlanders van de EU verwachten, blijkt dat burgers vinden dat de EU vooral aan zet op grensoverschrijdende thema’s zoals klimaat, immigratie, terrorisme en criminaliteit. Thema’s zoals pensioenen, belastingen, sociale voorzieningen, zorg en onderwijs zien Nederlanders vooral als taak van de eigen (nationale) overheid. Mensen verwachten van de EU rechtvaardigheid, stabiliteit en bescherming op de beleidsterreinen waarop zij actief is.

De groep Nederlanders die het EU-lidmaatschap steunt, is groter dan de groep die dat niet doet, maar het beeld dat mensen van de EU hebben is niet onverdeeld positief. Steun komt vooral voort uit het besef dat de EU voor een klein handelsland als Nederland noodzakelijk is, zowel economisch als geopolitiek. Tegenstanders vinden de kosten van de EU te hoog of zijn van mening dat Nederland te veel macht heeft overgedragen aan de EU.

Hogeropgeleiden vaker positief over EU

Hogeropgeleiden zijn aanzienlijk positiever over de EU dan lager opgeleiden. Lageropgeleiden zien de voordelen van het EU-lidmaatschap minder vaak, zijn vaker voorstander van een ‘Nexit’ en vinden vaker dat Europese eenwording al te ver is gegaan. Hoe iemands opleidingsniveau doorwerkt in opvattingen over de EU, is onderwerp van wetenschappelijk debat. Het kan onder meer te maken hebben met verschillen in sociaaleconomische positie, met verschillen in ervaringen met de EU of met verschillen in het sociale milieu waarin iemand zich begeeft en waarin het wel of niet wenselijk is om een open houding aan te nemen.

Bekijk ook: